Inleiding

Waarom dit blog en waarom deze titel?

Ik zal een jaar of tien geweest zijn toen ik geïnteresseerd raakte in mijn familiegeschiedenis.

M.A. de la Beij (1889-1971)

Mijn grootmoeder, M.A. de la Beij, werd mijn eerste onderzoeksobject. Ik stelde haar allerlei vragen over haar eigen leven, maar ook over haar familie en familiegeschiedenis. Op die laatste vragen reageerde mijn vader onmiddellijk: "Daar praat oma liever niet over, dus vraag daar maar niet meer naar." Einde oefening zo leek het. Maar ze wilde best wat vertellen over de familie van haar overleden man, mijn grootvader Willem Doortmont. Dat diens vader organist was en jong gestorven bijvoorbeeld. Maar waar komt de familie Doortmont dan vandaan vroeg ik? Dat wist ze niet precies, behalve dat er een familieverhaal was over een bloemenmeisje uit Italië.

Het bloemenmeisje was wat men een historische sensatie noemt, de zwijgzaamheid van mijn grootmoeder een uitdaging om achter de waarheid te komen.

Toen ik een aantal jaren later serieus met genealogisch onderzoek begon lag de - inderdaad wat scandaleuze - familiegeschiedenis van mijn oma snel op tafel. Het is een geschiedenis over Duitse migranten die in de achttiende eeuw naar Nederland trokken om in de Schiedamse jeneverindustrie te gaan werken, over bittere armoede tijdens en direct na de Napoleontische tijd, maar ook nog decennia lang daarna, over verblijf in de armenkolonie Veenhuizen in Drenthe, over levens in de Amsterdamse horeca, over kinderen zonder vaders en over echtscheidingen. Maar het bleek ook een geschiedenis van sterke alleengaande vrouwen die hun levens goed op de rails hadden. Over welvaart en zelfs rijkdom in de Amsterdamse uitgaanswereld, over een oudtante die als een van de eerste vrouwen in Nederland - althans, dat is de familietraditie - een eigen auto met chauffeur had, waarmee in de jaren 1920 tochtjes naar het Gooi gemaakt werden.

L. Doortmont (1856-1915)

Het bloemenmeisje bleek ondertussen nergens te vinden. Wel is er een Amsterdamse krantenbezorgster, of "courantombrengster" zoals men het toen noemde, uit de vroege negentiende eeuw. Maar zij, Christina Bergman, kwam zeker niet uit Italië, en haar familie ook niet. Wellicht was het de familienaam van haar moeder, Piemont, die aanleiding gaf voor deze veronderstelling. Zonder historische basis overigens. De familie Piemont komt vanaf 1596 in Amsterdam voor en van Italiaanse banden lijkt ook dan geen sprake. Het is zelfs mogelijk dat de naam afgeleid is van Pyrmont, een plaats in Duitsland.

Maar voor het bloemenmeisje kwamen wel andere "exotische" voorouders in de plaats. Zoals Félicité Mignot, die als zeventienjarige balletdanseres in 1796 in Parijs gescout werd door de directie van de Amsterdamse schouwburg en naar Amsterdam gehaald, of de Deense familie De Petersen, die mijn achterneef Leo Doortmont (1908-1999) aan een adellijk en zeer illuster voorgeslacht hielp. Maar ook "simpeler" voorouders, zoals de leden van de familie Hoefsmit-Heggelman (de voorouders waarover mijn oma niet sprak) zijn interessant, omdat hun persoonlijke verhaal ons veel vertelt over de Nederlandse geschiedenis. Datzelfde geldt voor de zeer uitgebreide familie Oort (Oord), de familie van mijn moeder, eeuwenlang actief in de turfindustrie in Oost- en Noord-Nederland, waar ook de beroemde sterrenkundige Jan Hendrik Oort (1900-1992) toe behoort, naamgever van de Oortwolk. Welke genealoog kan zeggen dat hij een neef heeft waarnaar een astronomische verschijnsel genoemd is?

J.H. Oort (1908-1999)

Naar herkomst zijn de families waarover dit blog gaat zeer divers. Het gros woont sinds eeuwen in Nederland en wel in alle delen van het land. Ook zijn er veel migranten, uit Duitsland, Zwitserland, en vooral uit Frankrijk: hugenoten, de Protestantse vluchtelingen uit de late zeventiende en achttiende eeuw, en hun voorgangers uit Noord-Frankrijk en België uit de late zestiende eeuw, de Waalse vluchtelingen. Andere werelddelen komen in beeld door jongemannen die in dienst traden van de Verenigde Oost-Indische Compagnie en de West-Indische Compagnie.

Inmiddels ben ik ruim veertig jaar intensief met familieonderzoek bezig en stapelen de verhalen zich op. Enkele ervan heb ik gepubliceerd, maar het meeste materiaal bestaat alleen in de vorm van aantekeningen. Dit blog is een aanzet om die verhalen publiek te maken. Voor mijn eigen familie, maar ook voor andere geïnteresseerden. Sommige verhalen zijn uitgekristalliseerd, het resultaat van uitvoerig onderzoek. Andere rapporteren over nog lopend onderzoek, of over wetenswaardigheden waar ik tegenaan gelopen ben. Als professioneel historicus ben ik ook geïnteresseerd in onderzoeksmethoden en bronnen. Dus daar zal het ook over gaan. En last but not least is er het DNA-onderzoek waarin ik mij ben gaan verdiepen met wisselende, maar altijd verrassende resultaten.

Kortom, dit is een blog om mijn genealogische verhalen vast te leggen en onder een breder publiek bekend te maken, hopelijk ter lering en vermaak van de lezers.

Vragen, reacties, aanvullingen en verbeteringen worden op prijs gesteld.

Michel Doortmont